Vendor lock-in
Vendor lock-in is het principe waarbij je als klant voor een bepaald product of dienst niet kunt overstappen naar een andere leverancier zonder hiervoor hoge kosten te moeten maken. De kenmerken van het product en de eerder gemaakte kosten werpen een drempel op voor de klant om over te stappen naar een concurrent.
Het creëren van een vendor lock-in kan bewust of onbewust een strategie zijn om klanten te behouden. In bepaalde gevallen kan een vendor lock-in worden gebruikt om een monopoliepositie vast te houden.
Vendor lock-in in de ict
Het verschijnsel vendor lock-in doet zich bijvoorbeeld veel voor op het gebied van ict. Wanneer de klant heeft geïnvesteerd in de aanschaf of bouw van een bepaald systeem is het niet altijd mogelijk dit één op één mee te nemen naar een andere leverancier. Dit fenomeen doet zich zowel bij hardware als bij software voor. Hieronder volgen hiervan enkele concrete voorbeelden.
De keuze voor een besturingssysteem is bepalend voor de software die je op een computer kunt gebruiken. Programma’s bedoeld voor Windows zijn niet zonder meer te gebruiken onder Apple of Linux en andersom. Daarbij beperkt een gebruikslicentie zich tot één bepaald besturingssysteem. Stap je over op een ander platform, dan dien je veel programma’s opnieuw aan te schaffen. Apple en Microsoft zijn ook veelvuldig beschuldigd van het feit dat zij bij het schrijven van software voor hun eigen besturingssystemen profiteren van hun dubbelrol. Zo hebben zij in hun eigen omgeving mogelijkheden die concurrerende software-ontwikkelaars niet hebben en worden bepaalde programma’s gratis meegeleverd bij het besturingssysteem, wat anderen benadeelt.
Wanneer een bedrijf een applicatie op maat laat programmeren door een softwarebedrijf is het vaak niet mogelijk om het onderhoud en verdere uitbreiding hiervan over te dragen aan een andere partij. Dit kan zijn dat de licentie of de leveringsvoorwaarden van de leverancier dit niet toestaan. Of dat het voor een nieuwe partij niet realistisch is het beheer van het bestaande systeem over te nemen, bijvoorbeeld vanwege een gebrek aan kennis over de architectuur van de maatwerkoplossing. De kosten om het programma opnieuw te laten bouwen werpen een drempel op om over te stappen.
Als je een printer koopt zit je voor inkt- of tonercartridges vast aan datzelfde merk. Fabrikanten zorgen ervoor dat de cartridges van verschillende merken, vaak zelfs van verschillende modellen, niet uitwisselbaar is. Op deze navullingen maken fabrikanten de meeste winst. Om over te stappen op een ander merk zal eenklant eerst een nieuwe printer moeten kopen Enkel door te kiezen voor goedkopere B-merken kun je als gebruiker besparen op de kosten per afdruk. Deze worden officieel door de fabrikant van de printer niet ondersteund, wat onder meer kan leiden tot het verlies van garantie.
Eén manier om een vendor lock-in te voorkomen is de keuze voor open source-software. Deze is (meestal) gratis te gebruiken en vaak beschikbaar voor verschillende platformen. Doordat de programma’s en hun broncode vrij te verkrijgen zijn ben je als gebruiker voor onderhoud ook niet afhankelijk van één partij.
Andere voorbeelden van vendor lock-in
Enkele andere voorbeelden van vendor lock-in zijn:
- Cadeaukaarten en waardecheques die alleen te besteden zijn bij één bepaalde winkel.
- MP3-spelers, smartphones en andere electronica waarbij de klant besluit tot afwijkende standaarden voor datakabels, oplaad systemen en randapparatuur;
- Een telecomprovider die abonnees bij de verkoop van een telefoon middels een sim-lock verplicht een langere periode klant te blijven;
- De verplichting om bij een scheersysteem scheermesjes van hetzelfde merk te moeten kopen;
- Elektrische tandenborstels waar je vastzit aan opzetborstels van één merk;
- Een leverancier die in garantievoorwaarden vastgelegd dat deze alleen geldt wanneer het onderhoud daar wordt uitgevoerd. Dit komt veel voor in de autobranche;
- Bij koffiesystemen zoals Nespresso en Senseo waren gebruikers lange tijd aangewezen op cups of pads van het zelfde merk.
