Privatisering

Ook wel: verzelfstandiging

Als het eigendom van een overheidsbedrijf overgaat van de publieke naar de private sector dan spreken we van privatisering. Privatiseren kan onder meer gebeuren door een beursgang van het bedrijf of door de overname door een marktpartij.

Voorbeelden van in Nederland van oorspronkelijke staatsbedrijven die zijn geprivatiseerd zijn de Nederlandse Spoorwegen, KPN en PostNL. Veel nutsbedrijven waren in het verleden eigendom van gemeenten en provincies.

Vaak wordt een deel van de aandelen door de overheid in bezit gehouden, om invloed uit te kunnen oefenen op de koers van het bedrijf of om op een later moment te gelde te kunnen maken. In sommige gevallen blijven alle aandelen in bezit en bestaat een privatisering alleen uit een verzelfstandiging en commercialisatie van de organisatie. Dit kan een eerste stap zijn op weg naar (volledige) privatisering.

Liberalisering

Veel privatiseringen zijn mede het gevolg van de liberalisering van sectoren die van oorsprong werden gezien als publieke basisbehoefte. Het monopolie van overheidsbedrijven was hierbij vaak wettelijk geregeld. Een voorbeeld hiervan is de postmarkt. Mede door Europese regelgeving zijn veel van dergelijke branches tegenwoordig geliberaliseerd waardoor ruimte is ontstaan voor concurrentie.

Enerzijds hebben liberalisering en privatiseringen geleid tot meer keuzevrijheid en innovatie. Anderzijds kunnen bedrijven hierdoor hun verlieslijdende activiteiten afstoten en kan het gevolg zijn dat de dienstverlening en arbeidsvoorwaarden worden versoberd.

Nationalisatie

Het tegengestelde van privatisering, namelijk het overgaan van het eigendom van private bedrijven naar de overheid, wordt nationalisering genoemd. Dit is bijvoorbeeld tijdens de kredietcrisis met diverse financiële instellingen gebeurd, zowel in Nederland als elders in de wereld. Meerdere banken zijn zo gered, niet alleen om de belangen van spaarders te beschermen maar ook om een systeemcrisis met grote maatschappelijke gevolgen te voorkomen. Intussen zijn veel van deze instellingen weer in particuliere handen